Bệnh dại là một căn bệnh truyền nhiễm virus nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương của chó và các động vật có vú khác. Việc nhận biết sớm dấu hiệu chó bị dại là cực kỳ quan trọng để có biện pháp xử lý kịp thời, không chỉ cứu vật nuôi mà còn bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Bệnh dại thường diễn tiến nhanh và có tỷ lệ tử vong rất cao nếu không được can thiệp đúng cách.
Bệnh dại ở chó là gì?
Bệnh dại ở chó là một bệnh lý nguy hiểm do virus dại (Rabies virus), thuộc giống Lyssavirus, họ Rhabdoviridae gây ra. Đây là một loại virus RNA sợi đơn. Sau khi xâm nhập vào cơ thể, virus sẽ di chuyển theo các dây thần kinh đến hệ thần kinh trung ương, chủ yếu là não và tủy sống, gây ra các tổn thương nghiêm trọng. Bệnh dại là một trong những bệnh zoonotic, tức là có khả năng lây truyền từ động vật sang người, và là mối đe dọa sức khỏe toàn cầu, gần như luôn gây tử vong sau khi các triệu chứng lâm sàng xuất hiện nếu không được điều trị dự phòng sau phơi nhiễm.
Nguyên nhân chó bị dại lây truyền như thế nào?
Sự lây truyền virus dại chủ yếu xảy ra thông qua nước bọt của động vật bị nhiễm bệnh. Con đường lây nhiễm phổ biến nhất là khi chó khỏe mạnh bị chó hoặc động vật hoang dã mắc bệnh dại cắn. Virus từ nước bọt của động vật bệnh sẽ đi vào cơ thể qua vết thương hở do răng cắn. Tuy nhiên, virus cũng có thể xâm nhập vào cơ thể chó thông qua các vết thương hở khác hoặc niêm mạc (như mắt, mũi, miệng) nếu tiếp xúc trực tiếp với nước bọt chứa virus. Điều này được gọi là con đường lây truyền trực tiếp.
Ngoài ra, virus dại cũng có thể lây truyền qua con đường gián tiếp, dù ít phổ biến hơn. Đó là khi nước bọt chứa virus dại tiếp xúc với vết thương hở có sẵn trên da của chó. Sau khi xâm nhập, virus bắt đầu nhân lên tại vị trí xâm nhập hoặc trong các mô cơ lân cận, sau đó di chuyển dọc theo các dây thần kinh ngoại biên để đến hệ thần kinh trung ương. Quá trình này có thể mất một khoảng thời gian nhất định tùy thuộc vào vị trí và mức độ nghiêm trọng của vết thương.
Các giai đoạn và Dấu hiệu Chó Bị Dại điển hình
Bệnh dại ở chó thường trải qua hai giai đoạn chính là giai đoạn ủ bệnh và giai đoạn phát bệnh, mỗi giai đoạn có những biểu hiện đặc trưng. Việc nhận biết các dấu hiệu chó bị dại ở từng giai đoạn giúp chủ nuôi có hành động phù hợp và kịp thời để ngăn chặn sự lây lan của bệnh.
Xem Thêm Bài viết:
- Bò Bị Sưng Yếm: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Trị
- Tìm hiểu về chim Sáo sậu đầu trắng
- Giá Vẹt Nam Mỹ: Cập Nhật Thông Tin Chi Tiết Nhất
- Giá Chim Ngói Bao Nhiêu? Đặc Điểm Và Nơi Mua
- Cá Otto thủy sinh ăn gì, Cách nuôi, Giá bao nhiêu tiền 2023
Giai đoạn ủ bệnh và biểu hiện ban đầu
Giai đoạn ủ bệnh là khoảng thời gian từ khi chó bị nhiễm virus dại cho đến khi xuất hiện các triệu chứng lâm sàng đầu tiên. Thời gian ủ bệnh có thể dao động khá lớn, từ vài ngày đến vài tháng, nhưng trung bình ở chó thường khoảng 10 ngày đến 3-6 tuần sau khi bị cắn. Trong giai đoạn này, chó thường không có bất kỳ biểu hiện rõ ràng nào của bệnh. Một số chó có thể có những thay đổi rất nhẹ về hành vi hoặc tính khí, chẳng hạn như bồn chồn, lo lắng hơn bình thường, hoặc có xu hướng liếm/gãi nhiều tại vị trí vết thương bị cắn. Tuy nhiên, những biểu hiện này rất mơ hồ và dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các vấn đề sức khỏe khác. Do đó, việc phát hiện chó bị dại trong giai đoạn ủ bệnh là cực kỳ khó khăn nếu không có tiền sử tiếp xúc với động vật nghi dại.
Dấu hiệu chó bị dại thể hung dữ
Thể dại hung dữ (hay còn gọi là dại điên cuồng) là một trong những biểu hiện kinh điển của bệnh dại ở chó. Ở thể này, chó có những thay đổi đột ngột và nghiêm trọng về hành vi. Chúng trở nên cực kỳ hung hăng, dễ bị kích động bởi những tiếng động nhỏ nhất hoặc sự xuất hiện của người lạ. Chó có thể cắn, gầm gừ, nhai hoặc sủa không ngừng nghỉ một cách vô cớ. Chúng thường tỏ ra bồn chồn, không yên, có thể chạy lung tung khắp nơi mà không định hướng.
Đặc biệt, một số chó trong thể hung dữ có biểu hiện sợ nước (hydrophobia) và sợ ánh sáng (photophobia), mặc dù sợ nước không phải là dấu hiệu chó bị dại luôn xuất hiện. Chúng cũng có thể ăn hoặc nhai nuốt những vật thể kỳ lạ không phải thức ăn như đá, gỗ, hoặc các vật cứng khác. Đồng tử thường giãn rộng, vẻ mặt biểu cảm dữ tợn. Giai đoạn này thường kéo dài khoảng 3 đến 7 ngày trước khi chó suy kiệt và chết.
Dấu hiệu chó bị dại thể tê liệt
Thể dại tê liệt (hay còn gọi là dại câm) là một dạng biểu hiện phổ biến khác của bệnh dại ở chó, đôi khi còn khó nhận biết hơn thể hung dữ đối với những người thiếu kinh nghiệm. Thay vì hung hăng, chó ở thể này trở nên trầm lặng, ủ rũ. Dấu hiệu đặc trưng là sự tiến triển của tình trạng tê liệt bắt đầu từ một bộ phận cơ thể rồi lan dần.
Chó có thể gặp khó khăn khi nuốt do liệt cơ hàm và cơ họng, khiến nước dãi chảy nhiều không kiểm soát (chảy nước bọt quá nhiều, sùi bọt mép). Lưỡi có thể bị thõng ra ngoài do liệt. Nhiều chủ nuôi nhầm lẫn triệu chứng khó nuốt này với việc chó bị mắc dị vật trong miệng hoặc cổ họng và cố gắng kiểm tra, điều này cực kỳ nguy hiểm vì có thể tiếp xúc với nước bọt chứa virus. Tình trạng tê liệt tiến triển dần đến các chi, khiến chó khó khăn khi đi lại, đứng vững, cuối cùng dẫn đến bại liệt toàn thân, hôn mê và tử vong nhanh chóng, thường chỉ trong vòng 2 đến 3 ngày sau khi triệu chứng tê liệt rõ rệt. Ngoài ra, chó có thể tỏ vẻ sợ sệt, ẩn mình, chán ăn hoặc có những thay đổi hành vi bất thường khác trước khi tình trạng tê liệt trở nên rõ rệt.
Chó bị dại sống được bao lâu sau khi phát bệnh?
Sau khi các triệu chứng lâm sàng của bệnh dại ở chó bắt đầu xuất hiện, thời gian sống còn lại của vật nuôi là rất ngắn. Như đã đề cập, bệnh dại gần như luôn gây tử vong 100% nếu không có biện pháp can thiệp dự phòng kịp thời ngay sau khi phơi nhiễm (trước khi virus tấn công hệ thần kinh trung ương và gây ra triệu chứng).
Đối với thể dại hung dữ, chó thường chỉ sống được khoảng 3 đến 7 ngày kể từ khi bắt đầu biểu hiện các triệu chứng như hung hăng, bồn chồn. Tình trạng bệnh sẽ xấu đi nhanh chóng, dẫn đến suy kiệt và tử vong. Thể dại tê liệt có diễn biến thậm chí còn nhanh hơn. Sau khi các dấu hiệu tê liệt rõ rệt xuất hiện (khó nuốt, chảy dãi, liệt chi), chó thường chỉ sống được thêm khoảng 2 đến 3 ngày trước khi rơi vào hôn mê và chết. Sự tiến triển nhanh chóng và tỷ lệ tử vong cao nhấn mạnh sự nguy hiểm của bệnh dại và tầm quan trọng của việc phòng ngừa.
Biện pháp phòng ngừa bệnh dại cho chó hiệu quả
Vì bệnh dại ở chó là một bệnh không có cách chữa trị sau khi các triệu chứng lâm sàng đã xuất hiện, biện pháp hiệu quả nhất và duy nhất để bảo vệ chú chó của bạn chính là phòng ngừa. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các tổ chức thú y uy tín đều khẳng định tầm quan trọng của việc tiêm phòng vắc xin dại định kỳ. Đây là phương pháp phòng bệnh hữu hiệu nhất được áp dụng trên toàn cầu.
Lịch tiêm phòng dại cho chó thường bắt đầu từ khi chó con đạt khoảng 4 tuần tuổi, sau đó tiêm nhắc lại theo khuyến cáo của nhà sản xuất vắc xin và bác sĩ thú y, thông thường là tiêm nhắc lại hàng năm một lần trong suốt cuộc đời của chó. Việc duy trì lịch tiêm phòng đều đặn tạo ra miễn dịch bảo vệ chó chống lại virus dại.
Bên cạnh việc tiêm phòng, các biện pháp quản lý vật nuôi cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa bệnh dại. Không nên thả rông chó, đặc biệt ở những khu vực đông dân cư hoặc nơi có nguy cơ tiếp xúc với động vật hoang dã hoặc chó không rõ nguồn gốc. Khi dắt chó đi dạo, luôn sử dụng dây xích và giám sát chặt chẽ để tránh chó tiếp xúc hoặc đánh nhau với các động vật khác. Việc giữ gìn vệ sinh môi trường sống và tắm rửa định kỳ cho chó cũng góp phần giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm nói chung. Tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về phòng chống bệnh dại tại địa phương là trách nhiệm của mỗi chủ vật nuôi.
Cần làm gì khi phát hiện chó có Dấu hiệu Bị Dại?
Khi nhận thấy bất kỳ dấu hiệu chó bị dại bất thường nào như thay đổi hành vi đột ngột (hung dữ hoặc ủ rũ bất thường), chảy nước bọt nhiều, khó nuốt, hoặc có dấu hiệu tê liệt, bạn cần hành động hết sức thận trọng và nhanh chóng. Việc đầu tiên là cách ly chó ngay lập tức để tránh nguy cơ lây nhiễm cho người và các động vật khác. Tuyệt đối không cố gắng kiểm tra miệng hoặc xử lý vết thương của chó vì nước bọt lúc này có thể chứa lượng lớn virus.
Tiếp theo, cần liên hệ ngay với cơ quan thú y địa phương hoặc bác sĩ thú y có chuyên môn để thông báo về tình trạng của chó và nhận được hướng dẫn xử lý phù hợp. Các chuyên gia thú y sẽ đưa ra đánh giá chính xác dựa trên các triệu chứng lâm sàng và tiền sử phơi nhiễm (nếu có). Nếu chó được xác định mắc bệnh dại hoặc nghi ngờ cao mắc bệnh dại, việc tiêu hủy nhân đạo thường là biện pháp bắt buộc để ngăn chặn sự lây lan của bệnh. Sau đó, cần khử trùng khu vực nơi chó sinh hoạt kỹ lưỡng. Đối với những người hoặc vật nuôi khác có tiếp xúc với chó nghi dại, cần tìm kiếm sự tư vấn y tế hoặc thú y ngay lập tức để xem xét các biện pháp dự phòng sau phơi nhiễm. Nếu chó cắn người, cần theo dõi chó trong vòng 15 ngày theo quy định và người bị cắn cần đến cơ sở y tế để được đánh giá nguy cơ và tiêm phòng dại kịp thời. Xác chó chết do bệnh dại hoặc nghi dại cần được xử lý theo đúng quy định y tế, thường là chôn sâu hoặc đốt.
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu chó bị dại và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, ứng phó kịp thời là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe cho cả vật nuôi và con người trước căn bệnh nguy hiểm này. Tiêm phòng định kỳ vẫn là lá chắn hiệu quả nhất chống lại bệnh dại.
Câu hỏi thường gặp về bệnh dại ở chó
Bệnh dại ở chó có lây sang người không?
Có, bệnh dại là một bệnh zoonotic, có nghĩa là nó có thể lây truyền từ động vật, bao gồm chó, sang người chủ yếu qua vết cắn hoặc khi nước bọt chứa virus tiếp xúc với vết thương hở hoặc niêm mạc của con người.
Có chữa được bệnh dại ở chó không?
Sau khi các triệu chứng lâm sàng của bệnh dại xuất hiện, bệnh không thể chữa khỏi ở cả chó và người, tỷ lệ tử vong gần như là 100%. Việc điều trị sau phơi nhiễm (như tiêm vắc xin và huyết thanh dại cho người bị cắn) là biện pháp duy nhất để ngăn ngừa bệnh bùng phát.
Chó đã tiêm phòng dại có bị dại nữa không?
Vắc xin dại là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất, nhưng không đảm bảo bảo vệ 100% trong mọi trường hợp, đặc biệt nếu lịch tiêm phòng không đầy đủ hoặc chó tiếp xúc với lượng virus cực lớn. Tuy nhiên, chó được tiêm phòng đầy đủ có nguy cơ mắc bệnh thấp hơn rất nhiều và nếu có mắc bệnh thì triệu chứng cũng có thể nhẹ hơn.
Phải làm gì nếu bị chó nghi dại cắn?
Nếu bị chó cắn, cần rửa vết thương ngay lập tức dưới vòi nước sạch với xà phòng trong ít nhất 15 phút, sau đó sát trùng bằng cồn hoặc dung dịch sát khuẩn. Cần đến cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt để được bác sĩ đánh giá nguy cơ và tư vấn về việc tiêm vắc xin dại và/hoặc huyết thanh kháng dại. Đồng thời, cần theo dõi con chó đã cắn trong vòng 15 ngày nếu có thể.
Thời gian ủ bệnh dại ở chó là bao lâu?
Thời gian ủ bệnh dại ở chó thay đổi tùy thuộc vào nhiều yếu tố như vị trí vết cắn, lượng virus xâm nhập, và độ tuổi, sức khỏe của chó. Trung bình, thời gian ủ bệnh khoảng 10 ngày đến 6 tuần, nhưng có thể kéo dài hơn trong một số trường hợp hiếm gặp.
